Επιληψία

Επιληψία είναι μια ομάδα από διαφορετικές διαταραχές που έχουν ως κοινό σημείο τους επαναλαμβανόμενους παροξυσμούς με αιφνίδια, υπέρμετρη και ανώμαλη εκφόρτιση εγκεφαλικών νευρώνων. Οι επιληπτικοί παροξυσμοί μπορεί να προκαλούν σπασμούς (εάν συμμετέχει ο κινητικός φλοιός) ή και οπτικές, ακουστικές ή οσφρητικές ψευδαισθήσεις (εάν συμμετέχει ο βρεγματικός ή ο ινιακός φλοιός).

Η επιληψία στην ιστορία

Τα συμπτώματα της επιληψίας αναγνωρίζονται από πολύ νωρίς και δίδονται σε αυτά υπερφυσικές ερμηνείες. Οι πιο πρώιμες αναφορές σε επιληψία χρονολογούνται στη 2η χιλιετηρίδα π.Χ. στη Μεσοποταμία όπου επιληπτικές αύρες, γενικευμένοι σπασμοί και άλλες όψεις αυτού που οι αρχαίοι ονόμαζαν ασθένεια της πτώσης (the falling disease) είχαν καταγραφεί με αξιοσημείωτα ακριβείς περιγραφές. Μία βαβυλωνιακή μια ασσυριακή πήλινη πινακίδα, που εκτιμάται να έγιναν μεταξύ 1067 και 1046 π.Χ., θεωρούνται τα αρχαιότερα ιατρικά κείμενα για την επιληψία Στην Κίνα, διασώζεται το κλασικό κείμενο του Κίτρινου αυτοκράτορα για την εσωτερική ιατρική, γραμμένο περίπου το 1000 π.Χ. το οποίο περιγράφει συμπτώματα της σχιζοφρένειας, της άνοιας και της επιληψίας.

Οι υπερφυσικές θεωρίες παρέμειναν κυρίαρχες για την αιτιολόγηση της παράξενης συμπεριφοράς και των νοητικών ασθενειών για πολλούς αιώνες. Ωστόσο μαζί με αυτές τις αντιλήψεις συνυπήρχαν στο περιθώριο και οι ορθολογιστικές, όπως των Ιπποκρατικών.

Η Ιπποκρατική ερμηνεία της επιληψίας

Ο ορισμός της κατάστασης ως κλινική οντότητα γενικά, αποδίδεται στον Ιπποκράτη. Υποστηρίζεται ότι ο Ιπποκράτης ήταν από τους πρώτους γιατρούς που τόνισε ότι η επιληψία είναι νόσος σαν τις άλλες και ότι δεν είχε τίποτε το θεϊκό, τίποτε το φανταστικό, τίποτε το τρομακτικό και μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Η Ιπποκρατική ιατρική βάζει ξεκάθαρη διαχωριστική γραμμή μεταξύ της γνώσης και της πίστης. Επικρίνει σαφώς τις μαγικές μεθόδους ακόμη και στη θεραπεία των διανοητικών ασθενειών, για τις οποίες θεωρεί ότι έχουν βιολογικό θεμέλιο. Αγνοεί ή αρνείται κάθε ιδιαίτερη επέμβαση οποιασδήποτε θεότητας στην εξέλιξη της νόσου και κατ’ επέκταση και κάθε μαγική θεραπευτική η οποία πραγματοποιείτε με προσευχές, επωδούς και εξαγνισμούς. Τα αίτια δεν είναι θεϊκά έτσι κάθε θεραπευτική που αποσκοπεί στον εξαγνισμό του αρρώστου ή στο να απαλύνει την οργή του θεού απορρίπτεται.

Ήδη ο Ιπποκράτης ο οποίος ονόμαζε την ασθένεια της επιληψίας ιερή, ήταν αυτός που επιχείρησε και τις πρώτες χειρουργικές επεμβάσεις σε αυτού του είδους τους ασθενείς.Πριν τον Ιπποκράτη, στην Ινδία, οι Atreya αναγνώρισαν ότι η κρίση είναι δυσλειτουργία του εγκεφάλου και όχι ένα υπερφυσικό γεγονός.Ο Ιπποκράτης πρότεινε δίαιτα και κάποια βότανα. Δεν ξέρουμε ποια ήταν η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων αυτών, αλλά σημασία έχει το γεγονός ότι έριξε το πέπλο του δαιμονισμού από την αρρώστια αυτή και την κατέστησε μία αρρώστια σαν τις άλλες.

Αυτές οι παθήσεις προέρχονται από τους Θεούς στον ίδιο βαθμό με τις άλλες και καμιά ασθένεια δεν είναι περισσότερο θεϊκή ,ούτε περισσότερο ανθρώπινη. «Δεν υπάρχει αμφιβολία, ότι οι άνθρωποι από άγνοια και κατάπληξη θεώρησαν τη φύση της και την προέλευσή της σαν κάτι το θεϊκό, γιατί είναι αλήθεια ότι δε μοιάζει σε τίποτα με τις άλλες αρρώστιες…» Οι Στίγκα, Ανδρέου, Λουκοπούλου κα επισημαίνουν ότι αυτή η δημόσια ομολογία του Ιπποκράτη χρειάζεται μεγάλο θάρρος και έχει τεράστια σημασία για τη χρονική στιγμή που ειπώθηκε. Είναι η εποχή που ο Σωκράτης καταδικάστηκε να πιει το κώνειο γιατί εισήγε «καινά δαιμόνια» και οι Αθηναίοι ναύαρχοι, οι νικητές της ναυμαχίας των Αργινουσών (406 π.Χ.), καταδικάστηκαν σε θάνατο, γιατί δεν συνέλεξαν τους νεκρούς από τη θάλασσα.

Στην Ιπποκράτειο Συλλογή γίνονται χαρακτηριστικές αναφορές σε ασθένειες του παιδιού. Για την επιληψίααφιερώνεται ιδιαίτερο έργο με τίτλο Περί ιερής νόσου. Η αιτία της νόσου αποδίδεται σε οργανική βλάβη του εγκεφάλου και δεν έχει θεία προέλευση. Μάλιστα, για ενίσχυση της άποψης αυτής αναφέρονται σχετικές παρατηρήσεις σε ανατομές εγκεφάλων αιγών. Ο ιπποκρατιστής συγγραφέας κάνει κριτική σε αυτούς που ιεροποίησαν την ασθένεια και έδωσαν την εντύπωση πως αυτή η ασθένεια είναι ιερή, για να αποφύγουν την αποκάλυψη κάποια μέρα της ολοκληρωτικής άγνοιάς τους.

Αυτή η μαρτυρία, επισημαίνει ο Jacques Jouanna, είναι η πρώτη στην παγκόσμια ιστορία των ιδεών κατά την οποία η ορθολογική ιατρική αντιτίθεται και αντιδιαστέλλεται στη μαγικο-θρησκευτική ιατρική. Στο προοίμιο του περί Ιερής Νόσου δοκιμίου, ο συγγραφέας σπεύδει να δηλώσει: καμιά σχέση δεν έχει η αρρώστια με παρέμβαση θεότητας, οφείλεται σε ανωμαλία της φυσιολογίας του σώματος και η μελέτη των συμπτωμάτων της ιερής νόσου – της επιληψίας – αυτή μόνη μπορεί να μας βοηθήσει στη γνωμοδότηση για θεραπεία «αίτιος (της νόσου της επιληψίας) ο εγκέφαλος». Άρα, εκεί πρέπει να επιδιώξουμε βελτίωση λειτουργίας και θεραπεία. Η υποτιθέμενη θεία καταγωγή της οφείλεται στην απειρία του ανθρώπου.

Παρ’ όλες τις διαφορετικές απόψεις για τις αιτίες της επιληψίας στα ιπποκρατικά κείμενα, το ορθολογικό πνεύμα παραμένει το ίδιο: διαταραχές της φυσιολογίας, οι οποίες οφείλονται σε φυσικά αίτια.Περαιτέρω σημαντικές πρόοδοι, σε αυτή την κατεύθυνση, βασιζόμενες σε παρατηρήσεις των κρίσεων, καθυστέρησαν περισσότερο από 2.000 χρόνια, μέχρι τον 19ο αι., με τις παρατηρήσεις και τα συμπεράσματα του Hughlings Jackson.

Στην αρχαία Σπάρτη, η αξία των αντρών κρινόταν από την ικανότητά τους στον πόλεμο, από τη χρησιμότητά τους δηλαδή στη συγκεκριμένη κοινωνία. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι οι γυναίκες έπλεναν τα νεογνά όχι με νερό, αλλά με κρασί, βάζοντας σε δοκιμασία την κράση τους. Θεωρείτο ότι τα επιληπτικά (χρησιμοποιεί τον όρο επιληπτικά αντί με ιερά νόσο) και τα άρρωστα καταλαμβάνονταν από σπασμούς εξαιτίας του ανέρωτου κρασιού και πέθαιναν, ενώ τα υγιή μάλλον δυνάμωναν και σκληραγωγούνταν.Η πρακτική αυτή είναι ένδειξη της αντίληψης για τη βιολογική αιτία της επιληψίας αλλά και της σημασίας για τους Σπαρτιάτες του υγιούς σώματος. Δεν ήταν αναγκαίο να υπήρχε μια υπερφυσική-δαιμονική αιτία για να απορρίψουν το άτομο, απλά το νεογνό δε θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τον κοινωνικό του ρόλο: «ως ουτ’ αυτώ ζην άμεινον ούτε τη πόλει».

Ποια είναι τα συμπτώματα της επιληψίας

Η συμπτωματολογία κάθε τύπου επιληψίας εξαρτάται από την εντόπιση της νευρικής εκφόρτισης και από το βαθμό εξάπλωσης της ηλεκτρικής δραστηριότητας σε άλλους εγκεφαλικούς νευρώνες.

Μερική ή Εστιακή

1.Απλή: η ηλεκτρική διαταραχή δεν εξαπλώνεται, ο ασθενής δεν παρουσιάζει απώλεια συνείδησης, παρατηρείται σε οποιαδήποτε ηλικία.

2.Σύνθετη: ο ασθενής εμφανίζει σύνθετες ψευδαισθήσεις, νοητικές διαταραχές, απώλεια συνείδησης, κινητική δυσλειτουργία, παρατηρείται σε οποιαδήποτε ηλικία.

Γενικευμένη

1.Τονικοκλονική (grand mal): η πιο συχνή και δραματική που συνοδεύεται από απώλεια συνείδησης, τονικές και κλονικές φάσεις. Μετά τον παροξυσμό ακολουθεί περίοδος σύγχυσης και εξάντλησης.

2.Αφαίρεση (petit mal): σύντομη, απότομη και αυτοπεριοριζόμενη απώλεια συνείδησης, εμφανίζεται σε ηλικίες 3-5 ετών μέχρι την εφηβεία.

3.Μυοκλονική: σύντομα επεισόδια σύσπασης των μυών ως αποτέλεσμα νευρολογικής βλάβης. Είναι σπάνια.

4.Πυρετικοί σπασμοί: σε ηλικίες 3-5 μηνών, μικρά παιδιά εμφανίζουν σπασμούς σε ασθένειες που συνοδεύονται από υψηλό πυρετό, εντελώς καλοήθεις.

5.Επιληπτική κατάσταση (status epilepticus): οι παροξυσμοί επανέρχονται κατά σύντομα χρονικά διαστήματα.

Τι μπορείτε να κάνετε κατά την διάρκεια ενός επεισοδίου

• Αν και το άτομο είναι ξύπνιο και αναγνωρίζει τι γίνεται, πιθανόν να φοβάται οπότε η επιβεβαίωση και η φροντίδα είναι βοηθητικά.

Σύνθετη Μερική Επιληψία

Η σύνθετη μερική επιληψία επηρεάζει μεγαλύτερο μέρος του εγκεφάλου από την απλή μερική επιληψία άρα επηρεάζεται η συνείδηση του ατόμου και μπορεί να φαίνεται συγχυσμένο. Μπορεί να περιφέρεται στον χώρο ή να συμπεριφέρεται παράξενα και να μην κατανοεί τι πράττει. Μπορεί να μετακινεί αντικείμενα χωρίς λόγο, να ΄΄παίζει΄΄ με τα ρούχα του και να κάνει κινήσεις μασήματος με το στόμα του. Μετά από το επεισόδιο συνήθως χρειάζονται να κοιμηθούν και μπορεί να είναι συγχυσμένα για λίγη ώρα. Το επεισόδιο μπορεί να διαρκέσει από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι μερικά λεπτά.

Τι μπορείτε να κάνετε κατά την διάρκεια του επεισοδίου

• Μην τους περιορίσετε/ κρατήσετε κάτω γιατί αυτό μπορεί να τους αναστατώσει ή να τους συγχύσει
• Με ηρεμία και φροντίδα μετακινείστε το άτομο από επικίνδυνες περιστάσεις
• Αν μιλήσετε δυνατά ή συμπεριφερθείτε με φόβο και ένταση θα προκληθεί περισσότερος φόβος στο άτομο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένο συμπέρασμα ότι συμπεριφέρεστε βίαια και σε να ανταποκριθεί το άτομο με ένταση και επιθετικότητα. Μιλήστε ήρεμα και χαμηλόφωνα.Όταν τελειώσει το επεισόδιο
• Μπορεί να νοιώθει το άτομο κούραση και να χρειάζεται να κοιμηθεί.
• Μπορεί να είναι συγχυσμένο και να μην αναγνωρίζει το περιβάλλον του και θα είναι βοηθητικό να το υπενθυμίσετε που είναι.
• Μείνετε μαζί με το άτομο μέχρι να βελτιωθεί η κατάσταση και μέχρι να μπορεί να επανέλθει σε αυτό που έκανε πριν.
• Κάποια άτομα βελτιώνονται σχετικά σύντομα και άλλα χρειάζονται περισσότερο χρόνο.
• για περισοτερες πλιροφοριες http://www.et-medicaltv.com/